U Glasniku Rijaseta Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini br. 5-6, maj-juni 2022. godine, str. 465-484., objavljen je tekst pod nazivom „Banjalučka medresa u periodu 1930.-1944. godine“ autora mr. Admir-ef. Blitovića.
Zbog obimnosti samog teksta, u nastavku vam donosimo Sažetak i Zaključak rada.
Sažetak
Reaktiviranjem rada banjalučke medrese 2020. g., pokazala se potreba za proučavanjem i rasvjetljavanjem postojanja historijskog kontinuiteta ovakvog tipa odgojno-obrazovnih institucija u gradu na Vrbasu. Radi popune vremenske praznine, koja je evidentno postojala dugi niz godina, podsjetit ću da su u periodu nakon Austro-Ugarske okupacije 1878. g. na području Banja Luke djelovale tri medrese: Atik (Stara medresa), Šibića i Fejzijja medresa kao najmlađa. Atik medresa radila je do 1908. g., Šibića i Fejzijja medresa su radile odvojeno sve do 1917. godine kada dolazi do njihovog spajanja i ujedinjenja u jednu odgojno-obrazovnu ustanovu pod jedinstvenim nazivom Ujedinjena medresa. U njoj su se obrazovali vjerski kadrovi srednje stručne spreme, a diplome pomenute medrese su bile priznate i od egipatskog sveučilišta El-Azhara u Kairu. Tako su svršenici medrese svoje školovanje mogli nastaviti na ovoj visokoj, naučnoj u svijetu poznatoj ustanovi. Pod ovim nazivom Ujedinjena medresa je radila sve do školske 1939/40. kada se provodi reforma medresa u Bosni i Hercegovini, te se osniva Niža okružna medresa u Banjoj Luci.
Zaključak
Nismo pronašli više podataka o radu Niže okružne medrese u Banjoj Luci nakon 28. maja 1944. godine, te se pretpostavlja da je sa okončanjem nastave na taj datum i ona prestala sa radom. Nakon završetka Drugog svjetskog rata Ministarstvo prosvjete je donijelo upustvo o otvaranju i radu vjerskih škola br. 8767 od 04. juna 1946. g. Potrebne podatke o profesorima i medresi, prema upustvu Ministarstva, prikupio je hafiz Idriz-ef. Skopljak te ih je uputio prema Ulema-medžlisu 23. juna 1946. g. Premda je Ulema-medžlis poslao sve tražene podatke u Ministarstvo, banjalučka medresa nije dobila dozvolu za nastavak rada.
Uz sva obećanja i iskazivanja potrebe za reaktiviranjem medrese u Banjoj Luci, to se dogodilo tek 2020. g. dolaskom muftije Nusret-ef. Abdibegovića za banjalučkog muftiju, koji je 1994.g. obnovio i rad Elči Ibrahim-pašine medrese u Travniku. Medresa funkcioniše uz velikodušnu podršku reisu-l-uleme dr. Husein-ef. Kavazovića, jer se potpuno finansira iz Bejtu-l-mala, i namjenjena je djeci iz povratničkih džemata i medžlisa. U školskoj 2020/21. upisano je dvadeset i dva učenika i učenice, u školskoj 2021/22. upisano je dvadeset, te je donešena odluka da se u 2022/23. primi osamnaest učenika i učenica. Do danas je riješeno pitanje školskog prostora, restorana i u procesu je rješavanje internatskog smještaja. Svi profesori koji predaju u medresi su stručno osposobljeni i posjeduju potrebne kvalifikacije.
